Abstract
Ruim tweehonderd jaar na de geboorte ervan krijgt het begrip civil society de scherpe kantjes die het verdient. Het kent vandaag vijf grondvormen, aldus Herman van Gunsteren, hoogleraar politieke theorieën en rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden (1998). Klassiek liberaal is de idee dat burgers voluntary associations kunnen aangaan met andere burgers en zo de politiek en de economie op afstand houden. Civil society kan, ten tweede, slaan op gezamenlijke verantwoordelijkheden, vormgegeven in pleidooien voor
geborgenheid en autonomie in eigen kring én een terugtrekkende overheid, zoals verwoord in het (Amerikaanse) communitarisme.